Studiebot antwoord

Vraag gesteld door: berrakyav - 1 jaar geleden

Maak een oefenexamen van de volgende tekst: Opvattingen over de rechterlijke rechtsvorming:
1. Onhoudbaar: De rechter heeft geen rechtvormende rol.
Rechterlijke rechtsvorming is onvermijdelijk.
Wetgever bevordert rechterlijke rechtsvorming door open normen op te nemen in de wet.
2. Onderscheid tussen rechtsontwikkeling en rechtsvorming:
Rechtsontwikkeling: interpreteren, verfijnen, verklaren, beperken of uitbreiden van bestaande wetgeving.
Rechtsvorming: schepping van nieuw recht.
Kritiek: Wat is het criterium om ontwikkeling van bestaand recht te onderscheiden van vorming van nieuw recht?
3. Scheidslijn op basis van bronnen:
Rechtsvorming is toegestaan op basis van juridische maatstaven binnen het stelsel van de wet.
Niet toegestaan op basis van niet-juridische maatstaven buiten het stelsel van de wet.
Algemeen aanvaard dat rechtsvorming op basis van louter niet-juridische maatstaven onwenselijk is.
Kenmerken van rechterlijke rechtsvorming:
Elke uitspraak is gebaseerd op bestaand recht en juridische maatstaven.
Verankering in bestaand recht kan bestaan uit open normen.
Geen scherpe scheidslijn tussen rechtsontwikkeling en rechtsvorming.
Voorbeeld van rechterlijke rechtsvorming:
Schoonheim-arrest: HR past de interpretatie van overmacht toe op euthanasie.
Kritiek: Is dit rechtsontwikkeling of rechtsvorming?


Pg 187

Niet-juridische maatstaven zijn onmisbaar om wettelijke bepalingen van concrete betekenis te voorzien.
Er bestaat geen allesbeslissend, enkelvoudig criterium om te bepalen wanneer de rechter wel of niet rechtsvormend mag optreden.
De rechtspraak en de doctrine hebben een gezichtspuntencatalogus ontwikkeld over rechterlijke rechtsvorming, die bestaat uit een reeks kritische vragen die de rechter zichzelf moet stellen om de aanvaardbaarheid van rechterlijke rechtsvorming te beoordelen.
Het arrest Arbeidskostenforfait van 12 mei 1999 heeft drie criteria opgesomd om te bepalen of de rechter rechtsvormend moet optreden dan wel pas op de plaats moet maken: aansluiting bij het stelsel van de wet, verschillende oplossingen en rechtspolitieke keuzes, en de inactiviteit van de wetgever.
Een voorbeeld van rechterlijke rechtsvorming is de rookverbod-zaak, waarin de rechter het WHO-Kaderverdrag als niet-juridische maatstaf gebruikte om te bepalen dat de Staat een redelijke tijd had gehad om de noodzakelijke wettelijke maatregelen in te voeren en dat het afschaffen van de uitzondering voor rookruimtes meer tijd in beslag zou moeten nemen.


Pg 190
Gezichtspunten voor de rechter bij het ontwikkelen van nieuwe rechtsregels:
1. Bestaande wetgeving: sluit de nieuwe rechtsregel aan bij het stelsel van wet- en regelgeving?
2. Rechtszekerheid: is de nieuwe rechtsregel voor procespartijen redelijkerwijs voorzienbaar?
3. Democratiebeginsel: kan de nieuwe rechtsregel worden gezien als een oplossing die past bij het huidige stelsel van de wetgeving?
4. Handhaving: is de nieuwe rechtsregel handhaafbaar?
5. Internationaal of transnationaal recht: is de nieuwe rechtsregel gebaseerd op Nederlands recht, of op internationaal of transnationaal recht? Als het laatste het geval is, moet de rechter extra terughoudend zijn vanwege de afwezigheid van correctiemogelijkheden door de wetgever.
De rechter houdt bij het ontwikkelen van nieuwe rechtsregels ook rekening met:
Mogelijke oplossingen binnen het huidige stelsel van de wetgeving.
De rechtszekerheid van procespartijen.
Het democratiebeginsel.
De handhaafbaarheid van de nieuwe rechtsregel.
Of de nieuwe rechtsregel gebaseerd is op Nederlands, internationaal of transnationaal recht.
Daarnaast speelt de vraag of de rechter zelf het voortouw moet nemen of moet wachten op de wetgever ook een rol. Hierbij wordt gekeken naar de bovengenoemde gezichtspunten en de mogelijke consequenties van het ontwikkelen van nieuwe rechtsregels.


Pg 191

Gezichtspuntencatalogus | Terughoudendheid rechter bij rechtsvorming:
Artikel 93 en 94 Gw vereisen dat de rechter de wet in overeenstemming brengt met het internationaal recht.
Rechter moet behoedzamer en terughoudender te werk gaan om machtsevenwicht niet te verstoren.
Rechter mag wel actie ondernemen, maar laat het initiatief in eerste instantie aan de wetgever.
Tilburgse school | Gelijkwaardigheid wetgever en rechter:
Legitimiteit van rechterlijke rechtsvorming op basis van rechtsstaat.
Taak van onafhankelijke rechter om overheid te houden aan haar afspraken.
Rechtsstaat is gezond wanneer rechter overheid houdt aan rechtsregels waaraan zij zichzelf heeft gebonden.


Pg 191


Kenmerken van de democratische rechtsstaat:
Onafhankelijke rechter beoordeelt handelen van democratisch gelegitimeerde politieke organen
Rechter treedt niet in politieke domein, beperkt zich tot toepassing van het recht
Denkrichting over rechterlijke rechtsvorming:
Rechterlijke rechtsvorming is een vorm van tegendemocratie
Tegendemocratie is een compensatie voor tekortkomingen van representatieve democratie
Strategisch procederen is middel voor burgers om effectieve invloed uit te oefenen op in Nederland geldend recht
Kritische noten bij de betekenis van tegendemocratie:
Strategisch procederen leidt niet automatisch tot rechtvormende uitspraken
Niet alle rechterlijke rechtsvorming is gevolg van strategisch procederen of kan beschouwd worden als tegendemocratie
Tegendemocratie is politiek-sociologisch begrip en geen normatief begrip

Pg 193

. De oefenexamen moet geschreven zijn in de Nederlandse taal. Onderin staan de antwoorden.

Antwoord rapporteren