Aardrijkskunde Samenvatting Vwo 4 Boek BuiteNland Hoofdstuk 1 Wereldbeeld en Hoofdstuk 2 Aarde

Aardrijkskunde Samenvatting Vwo 4 Boek BuiteNland Hoofdstuk 1 Wereldbeeld en Hoofdstuk 2 Aarde

Hoofdstuk 1 – Wereldbeeld
1.1 Patronen: verschillen in welvaart
- Je weet welke indicatoren je moet gebruiken om welvaart en welzijn te meten.
- Je weet hoe je die indicatoren kunt gebruiken om landen met elkaar te vergelijken en om de wereld in te delen in groepen van landen.
- Je begrijpt de beperkingen van kenmerken op nationaal niveau voor gebruik op een lager schaalniveau.
- Je kunt onderscheid maken tussen patronen op mondiale, nationale en regionale schaal.
1.2 Patronen: bevolkingsspreiding en cultuurgebieden
- Je weet welke indicatoren je moet gebruiken om culturele kenmerken te meten.
- Je weet hoe de bevolking op het mondiale schaalniveau globaal is verspreid.
- Je weet dat cultuurelementen vanuit gebieden van oorsprong kunnen zijn verspreid (diffusie) door kolonialisme en door migratie.
- Je begrijpt dat de patronen op de wereldkaart veranderen voor wat betreft bevolkingsspreiding en cultuurgebieden.
- Je begrijpt dat de bevolkingsspreiding en bevolkingsdichtheid mede bepaald worden door natuurlijke omstandigheden.
- Je kunt mondiale ruimtelijke spreidingspatronen verklaren op het gebied van bevolking en cultuur verklaren.
1.3 Patronen: de politieke en sociale wereldkaart
- Je weet welke indicator je moet gebruiken om politieke en sociaal-culturele kenmerken te meten.
- Je kunt cultuurelementen op een foto onderscheiden.
- Je begrijpt dat de patronen op de politieke wereldkaart veranderen.
1.4 Samenhang: ontwikkeling en werk
- Je weet hoe je een land dat behoort tot het centrum, tot de semiperiferie en tot de periferie kunt herkennen en typeren op economisch terrein.
- Je begrijpt het verband tussen het verschil in welvaart aan de ene kant en de verdeling van de beroepsbevolking aan de andere kant.
- Je begrijpt dat een verschuiving in de internationale arbeidsdeling zichtbaar is in de verdeling van de beroepsbevolking.
- Je kunt relaties leggen tussen ruimtelijke spreidingspatronen binnen een gebied en tussen gebieden.
1.5 Samenhang: ontwikkeling en demografie
- Je weet hoe je een land dat behoort tot het centrum, tot de semiperiferie en tot de periferie kunt herkennen en typeren op demografisch terrein.
- Je begrijpt het verband tussen het verschil in welvaart aan de ene kant en de hoogte van de vruchtbaarheid en de positie in het demografische transitiemodel aan de andere kant.
- Je begrijpt dat je bij de toepassing van een algemene regel (bijvoorbeeld over demografische ontwikkelingen) altijd rekening moet houden met de lokale/regionale omstandigheden.
- Je kunt kaarten selecteren, lezen, indelen en vergelijken om verbanden tussen welvaart en demografische ontwikkeling te kunnen verklaren.
1.6 Samenhang: ontwikkeling en verstedelijking
- Je weet hoe je een land dat behoort tot het centrum, tot de semiperiferie en tot de periferie kunt herkennen en typeren op het gebied van verstedelijking.
- Je begrijpt het verband tussen het verschil in welvaart aan de ene kant en de mate van verstedelijking aan de andere kant.
- Je kunt de algemene regels uit dit hoofdstuk toepassen in een nieuwe situatie.
1.7 Voedsel: productie, handel en consumptie
- Je kent de ontwikkelingen in de afgelopen vijftig jaar in productie, handel en consumptie van voedsel.
- Je begrijpt waarom er regionale verschillen in voedselvoorziening bestaan.
1.8 Globalisering en het voedselvraagstuk
- Je kent de verschillen tussen exportlandbouw en voedsellandbouw en de grote toename van de exportlandbouw.
- Je begrijpt waardoor de exportlandbouw zo sterk is toegenomen en wat de consequenties zijn voor de voedsellandbouw nu en in de toekomst.
1.9 Kwetsbare gebieden en mensen
- Je weet in welke natuurlijke systemen de voedselzekerheid bedreigd wordt en welke groepen hierbinnen het meest kwetsbaar zijn bij voedseltekorten en je kunt voedselzekerheid op verschillende schaalniveaus beoordelen.
- Je begrijpt welke factoren de geringe voedselzekerheid in bepaalde gebieden en onder bepaalde groepen verklaren en hoe deze factoren kunnen worden ingezet ter verbetering van de voedselzekerheid. Ook begrijp je op welke manier interne factoren binnen ontwikkelingslanden de voedselzekerheid kunnen beïnvloeden.
1.10 Beleid om voedselzekerheid te vergroten
- Je weet welke hulporganisaties zich met welke soorten hulp op voedselzekerheid richten en je begrijpt op welke manier beleidsdoelstellingen van EU en Nederland de voedselzekerheid kunnen beïnvloeden.
- Je kunt het voedselvraagstuk vanuit verschillende dimensies (fysich-geografisch, technologisch, sociaal en politiek-economisch) analyseren en met behulp van internetbronnen gebieden vergelijken op basis van diverse factoren die de voedselzekerheid bepalen.

Hoofdstuk 2 – Aarde
2.1 De stralingsbalans van de aarde
- Je kent de inhoud van de stralingsbalans van de aarde en de rol die het broeikaseffect daarin inneemt.
2.2 Wereldwijde luchtstromen
- Je kent het algemene patroon van luchtstromen binnen de mondiale luchtcirculatie in relatie tot hoge- en lagedrukgebieden en de wet van Buys Ballot.
- Je kent de ontstaanswijze van passaten en moessons.
- Je begrijpt de wijze waarop zonne-energie de mondiale luchtcirculatie aandrijft.
2.3 Oceaan- en zeestromen
- Je kent het verschil tussen warme en koude zeestromen, de thermohaliene circulatie en de rol van de diepwaterpomp.
- Je begrijpt de wijze waarop zonne-energie de mondiale oceanische circulatie aandrijft.
2.4 El Niño – zuidelijke oscillatie
- Je kent het verschil tussen El Niño, La Niña en ENSO.
2.5 Klimaatgebieden
- Je begrijpt de samenhang tussen de mondiale luchtcirculatie en de oceanische circulatie enerzijds en het voorkomen van klimaatgebieden anderzijds.
- Je begrijpt de betekenis van lucht-, zee- en oceaanstromen voor de verdeling van de warmte over de aarde en de invloed ervan op regionale klimaten.
- Je kunt verklaren waarom bepaalde gebieden qua klimaat van elkaar verschillen.
2.6 Landschapszones
- Je begrijpt de samenhang tussen de mondiale luchtcirculatie en de oceanische circulatie enerzijds en het voorkomen van klimaatgebieden en landschapszones anderzijds.
- Je begrijpt dat de overgangen tussen landschapszones geleidelijk zijn.
- Je kunt een relatie leggen tussen het klimaat van een gebied en het er voorkomende landschap.
- Je kunt met behulp van bronnen en de atlas een vraagstuk op het gebied van klimaat en landschap oplossen.