Samenvatting geschiedenis bovenbouw VWO tijdvak 5 t/m 8 - MEMO Geschiedenis

Samenvatting over geschiedenis tijdvak 5, 6, 7 en 8 van MEMO geschiedenis. Dit zijn dus: de tijd van ontdekkers en hervormers, tijd van regenten en vorsten, tijd van pruiken en revoluties en tijd van burgers en stoommachines.

Preview samenvatting (2 van de 6 pagina's)

- Tijd van ontdekkers en hervormers: 1500 t/m 1600 -

1400-1500: Renaissance (wedergeboorte van de Grieks-Romeinse cultuur). Kenmerken:
- Herwaardering van de kunst en cultuur van de oudheid geeft invloed op kunst, literatuur,
wetenschap en religie.
- Mentaliteitsverandering naar ‘Carpe diem’ en ideaal ‘uomo universale’.
- Rationeel denken + nieuwsgierigheid -> humanisten stellen de individuele mens centraal en
uiten kritiek op de kerk; meer onderzoek naar niet-religieuze onderwerpen door niet-
geestelijke onderzoekers.
- 1500: opkomst boekdrukkunst

1400: eind aan Europese handel in oostelijk Middellands Zeegebied -> Europesen (Portugezen,
Spanjaarden, etc.) veroveren kusten van Afrika, Azië en Amerika, waar ze vervolgens kolonies
stichten.
Eind 1500: ook Nederland doet mee aan de uitwisseling van personen, goederen en culturen. 1517: Luther publiceert 95 stellingen met kritiek op de kerk -> Reformatie (splitsing van de kerk):
- Katholicisme
- Protestantisme (Lutheranisme)
̶
nieuwe stroming binnen protestantisme: Calvinisme

Verschillen:

1568: begin Opstand/ Tachtigjarige Oorlog tussen Nederlanders (olv. Willem van Oranje) en
Spaanse leger (olv. Filips II, de zoon van Karel V). Indirecte oorzaken:
- Centralisatiepolitiek van Karel V en later Filips II gaat ten koste van de privileges van de
stedelijke burgerij.
- Felle vervolging van protestanten (bijv. door Bloedplakkaten).
Directe oorzaak:
- Edelen sturen een Smeekschrift, maar Filips II weigert zijn strenge vervolging te matigen.
- 1566: Beeldenstorm; calvinisten plunderen katholieke kerken.

Verloop:
- 1555: Filips II volgt zijn vader Karel V op en wordt heer van de Nederlanden.
- 1559: Filips II gaat naar Spanje en laat dagelijks bestuur over aan landvoogdes Margaretha
van Parma.
̶
1565: Smeekschrift; onder druk belooft Van Parma tijdelijke matiging van
vervolgingen (Filips II was nog in Spanje en kon haar niet vertellen wat ze moest
doen).
- 1566: Beeldenstorm -> 1567: Filips II stuurt Alva naar de Nederlanden.
̶
Invoering Bloedplakkaten en Tiende Penning.
̶
Willem van Oranje vlucht naar het Duitse Rijk.
- 1572: Verovering van Den Briel door de watergeuzen.
̶
Willem van Oranje wordt stadhouder van Holland, Zeeland en Utrecht.
̶
1580: Willem wordt vogelvrij verklaard door Filips II.
- 1581: Plakkaat van Verlatinge; de Staten-Generaal (van de zeven opstandige gewesten)
zetten Filips II af als landheer.
- 1584: Willem van Oranje wordt vermoord.
- 1588: ontstaan Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden en ondergang van de Spaanse
Armada.
- 1648: Vrede van Münster; Spanje erkent de onafhankelijkheid van de Republiek.
- Tijd van regenten en vorsten: 1600 t/m 1700 –

De Republiek bestaat uit zeven zelfstandige gewesten en een aantal later veroverde gebieden, die
door de Staten-Generaal worden bestuurd (de Generaliteitslanden). Bestuur Republiek:
- Gewestelijke Staten:
̶
Regelt het bestuur in een gewest.
̶
Benoemt een stadhouder en raadspensionaris.
- Staten-Generaal:
̶
Door vertegenwoordigers van de drie standen
(geestelijkheid, adel en stedelijke burgerij).
̶
Regelt defensie, buitenlandse politiek en financiën + bestuur
van de Generaliteitslanden.
- Stadhouder:
̶
Hoogste gewestelijke functionaris;
̶
Opperbevelhebber leger en vloot + benoemt regenten
(mensen in het stadsbestuur).
- Raadspensionaris:
̶
Hoogste ambtenaar van Holland
̶
Vertegenwoordiger van Holland in de Staten-Generaal (Holland betaalde de meeste
belasting).
̶
Vertegenwoordiger van de Republiek in het buitenland