Inleiding in de gezondheidspsychologie

Uitgebreide, Nederlandstalige samenvatting van het vak 'Inleiding in de gezondheidspsychologie'
43 pagina's in puntjes, geen tekstvorm.

Preview samenvatting (3 van de 43 pagina's)

INLEIDING IN DE GEZONDHEIDSPSYCHOLOGIE
1. Psychologie en gezondheid – een overzicht
Wat is gezondheidspsychologie?
 Psychologie die zich bezig houdt met de relatie tussen psychische,
biologische en sociale factoren + gezondheid en ziekte
 Belang van de gezondheidspsychologie:
- Bevorderen en handhaven van gezondheid en preventie
gericht op verkrijgen van inzicht in psychologische factoren
- Behandeling en verwerking van ziekte
- Identificatie van etiologische en diagnostische factoren bij gezondheid en
ziekte
- Analyse en verbetering gezondheidszorg en gezondheidsbeleid
 Verwant met:
- Psychosomatische geneeskunde:
o Vanaf 1930
o Psychosomatisch = zowel lichaam als geest zijn betrokken
- Gedragsgeneeskunde / behavioral medicine:
o Vanuit behaviorisme met klassieke en operante conditionering
- Sociale geneeskunde: vooral preventieve zorg
- Epidemiologie: wetenschappelijke studie van de verdeling en frequentie
van ziekte en wondes
- Medische sociologie: sociale reacties, gevolgen,… bij een ziekte
- Antropologie: studie van menselijke culturen
- Gezondheidswetenschappen: onderwijs en onderzoek naar gezondheid en
gezondheidszorg
Begrippen:
 Morbiditeit: ziekte, wonde of afwijking
 Prevalentie: aantal gevallen van een ziekte/afwijking
 Incidentie: het aantal nieuwe gevallen van een ziekte/afwijking tijdens de
afgelopen periode
 Epidemie: periode waarin de incidentie snel is toegenomen
Het begrip “gezondheid”:
 Volgens Wereldgezondheidsorganisatie: “een toestand van volledig
lichamelijk, geestelijk en sociaal welbevinden en niet slechts de afwezigheid
van ziekte of andere lichamelijke gebreken”
 Verschillende visies:
- Ziekte-gezondheidscontinuüm:
o Gezondheid is een eigenschap die kan variëren: iemand kan in
meer of mindere mate gezond zijn - Biomedisch model:
o Alle ziekten of fysieke stoornissen kunnen worden uitgelegd door
storingen in fysiologische processen
o Oorzaken van storingen: biochemische onbalans, bacteriële of
viarale infectie
o Ziekte heeft enkel met lichaam te maken, niet met geest
nog steeds dominante standpunt vandaag de dag
- Biopsychosociaal model:
o Ontwikkeling van, behandeling van en omgang met ziekte is zowel
afhankelijk van biologische als van psychologische en sociale
factoren
o Grondlegger: Engel
o Verschillende factoren weergegeven in een systeem (= dynamische
entiteit met componenten die continu elkaar beïnvloeden):
 In de geschiedenis:
- Gezondheid sterk verbetert vanaf ongeveer 1940, vermoedelijk door betere
hygiëne en voeding + betere gezondheidszorg  hogere
levensverwachting
- 17de, 18de en 19de eeuw:
o Dieetziekten: door slechte voeding vb. tekort aan vitaminen
o Infectieziekten: acute zieke veroorzaakt door een schadelijke
materie of micro-organismen (virussen en bacteriën)
vandaag de dag nog steeds vaak doodsoorzaak - Chronische ziekten zoals hartziekte, kanker en beroerte veroorzaken nu
een groter percentage doden dan vroeger, want:
o Meer mensen leven tot de leeftijd waarop deze ziekten vaker
voorkomen
o Industrialisatie heeft gezorgd voor meer stress en meer blootstelling
aan schadelijke chemicaliën
- Oorzaken van ziekten:
o Vroege culturen:
 Kwade geesten en mystieke krachten
o Oude Grieken en Rome:
 Hippocrates: humoral theory:
 Lichaam bestaat uit 4 vloeistoffen/humoren
 Wanneer de vloeistoffen uit balans zijn worden we ziek
 Gezond eten zorgt voor goede gezondheid
 Plato: lichaam en geest zijn twee aparte entiteiten
o Middeleeuwen:
 Kerk was tegen het ontleden van dieren  wetenschappelijk
onderzoek werd tegengehouden
 Weer meer geloof in demonen
 13de eeuw: St Thomas Aquinas: lichaam en geest interageren
o Renaissance en later:
 17de eeuw: Descartes: lichaam als machine
 18de en 19de eeuw: sterke groei in wetenschappen en
geneeskunde dankzij dissectie en ontwikkeling microscoop
 19de eeuw: anesthetica en antiseptische technieken
Epigenetica:
 Proces waarin chemische structuren in of rond het DNA bepalen hoe, wanneer
en hoeveel een gen reageert  onderdrukt meestal de normale activiteit van
het gen
 Wordt doorgegeven van generatie op generatie
 Wordt mede bepaald door omgevingsfactoren, vooral voor de geboorte en tot
en met de puberteit
2. Het menselijk lichaam
Het zenuwstelsel:
 Zorgt voor communicatie tussen alle delen en functies van het lichaam
 Subsystemen:
- Centraal zenuwstelsel:
o Hersenen + ruggenmerg
o Centraal sturingssysteem
o Ruggenmerg is belangrijkste verbindingsweg met het perifeer
zenuwstelsel
- Perifeer zenuwstelsel:
o Netwerk van zenuwcellen in heel het lichaam
o 2 delen:
 Somatisch zenuwstelsel:
 Communicatie tussen CZS en zintuigen + motorische
functies
 Autonoom zenuwstelsel:
 Communicatie tussen CZS en interne organen
 Regelt lichaamsfuncties zoals hartslag en
spijsvertering
 Onderverdeeld in 2 systemen:
 Sympathisch systeem: mobiliseren en
gebruiken energie, reactie op emoties
 Parasympathisch systeem: opslag energie,
kalmeren van het lichaam na stimulatie
sympathisch systeem
Vb. spijsvertering