Samenvatting H8 Individuen en groepen | Handboek Management en Organisatie (9e druk)

Uitgebreide en volledige samenvatting van hoofdstuk 8 Individuen en groepen
Handboek Management en Organisatie (9e druk)
Een praktijkgerichte benadering

Preview samenvatting (5 van de 16 pagina's)

Inhoudsopgave
Hoofdstuk 8
Individuen en groepen ................................................................................................ 3
8.1
Inleiding ................................................................................................................................... 3
8.2
Mens in organisaties................................................................................................................ 3
8.3
Motivatie ................................................................................................................................. 3
8.3.1
Theorie van Alderfer ........................................................................................................ 3
8.3.2
Theorie van McClelland ................................................................................................... 3
8.3.3
Verwachtingstheorie van Vroom ..................................................................................... 4
8.4
Persoonlijkheid ........................................................................................................................ 4
8.4.1
Het Enneagram ................................................................................................................ 4
8.4.2
De Myers-Briggs Type Indicator ...................................................................................... 5
8.5
Attitude.................................................................................................................................... 5
8.6
Motiveren van mensen ........................................................................................................... 5
8.6.1
Motiveren door financiële prikkels ................................................................................. 5
8.6.2
Motiveren door taakontwerp .......................................................................................... 5
8.6.3
Motiveren door het stellen van hoge doelstellingen ...................................................... 6
8.7
Emotionele intelligentie .......................................................................................................... 6
8.8
Overbelasting, stress(preventie) en burn-out ......................................................................... 7
8.8.1 Overbelasting ......................................................................................................................... 7
8.8.2 Stress ...................................................................................................................................... 7
8.8.3
Stresspreventie ................................................................................................................ 8
8.8.4
Burn-out .......................................................................................................................... 8
8.9
Intuïtie en creativiteit ............................................................................................................ 10
8.9.1
Intuïtie ........................................................................................................................... 10
8.9.2 Creativiteit ............................................................................................................................ 10
8.10 Groepen en teams ..................................................................................................................... 11
8.10.0
Formele en informele groepen ..................................................................................... 11
8.10.2 Horizontale, verticale en gemengde groepen .................................................................... 11
8.10.3 Virtuele teams .................................................................................................................... 11
8.10.4 Zelfsturende teams............................................................................................................. 11
8.11 Kenmerken van groepen ....................................................................................................... 12
8.11.1
Fasen in groepsontwikkeling ........................................................................................ 12
8.11.2 Groepscohesie .................................................................................................................... 12
8.11.3 Groepsnormen ................................................................................................................... 13
8.12 Teammanagement en kenmerken van succesvolle teams ................................................... 13
8.12.1
Belbin teamrollen ......................................................................................................... 13
8.12.2
Persoonlijkheidsstijlen van een team ........................................................................... 14
8.12.3 High performance teams .................................................................................................... 14
8.12.4 RealDrives ........................................................................................................................... 15
8.13
Organisatorische conflicten ............................................................................................... 15
Hoofdstuk 8 Individuen en groepen
8.1 Inleiding
In de inleiding van dit boek is een organisatie gedefinieerd als ‘elke vorm van menselijke
samenwerking voor een gemeenschappelijk doel’. In deze definitie komt sterk naar voren dat het bij
organisaties gaat om mensen die samenwerken. 8.2 Mens in organisaties
De mens in organisaties kan vanuit verschillende invalshoeken bekeken worden. Op het individuele
niveau zal in eerste instantie aandacht worden besteed aan algemene begrippen als motivatie,
persoonlijkheid en houding van mensen. Daarnaast zullen de volgende specifieke onderwerpen
worden behandeld:
 Motiveren van mensen;
 Emotionele intelligentie;
 Overbelasting, stress, stresspreventie en burn-out;
 Intuïtie en creativiteit.
8.3 Motivatie
Organisaties hebben bij voorkeur gemotiveerde medewerkers binnen de poorten. Gemotiveerde
mensen doen hun werk goed en hebben daardoor toegevoegde waarde van de organisatie.
Motivatie kan omschreven worden als de inwendige bereidheid van een persoon om bepaalde
handelingen te verrichten. Belangrijk in de ontwikkeling van het begrip motivatie is om onderscheid
te maken tussen twee soorten:
1. Werkintrinsieke motivatie. Heeft betrekking op het werk zelf.
2. Werkextrinsieke motivatie. Gaat om de zaken rond het werk.
8.3.1 Theorie van Alderfer
Maslow ging uit van een vijftal behoeften. De theorie van Alderfer onderscheidt en beperkter aantal
behoeften:
1. Existentiële behoeften. Deze hebben te maken met materiële zekerheid. Dit zijn de
fysiologische behoeften en zekerheid.
2. Relationele behoeften. Deze hebben te maken met goede relaties met anderen. Het gaat
hierbij om sociale acceptatie, waardering en erkenning.
3. Groeibehoeften. Deze behoeften zijn gericht op persoonlijke groei en zelfontplooiing.

Alderfer heeft als mening dat de behoeften tegelijkertijd aanwezig kunnen zijn. Sterker nog: er is
geen sprake van een vaste volgorde. Ook introduceert hij een nieuw element: frustratie-
regressiehypothese. Dit houdt in dat als een hogere behoefte gefrustreerd wordt, of niet haalbaar
blijkt te zijn, de behoeften op een lager niveau belangrijker wordt. 8.3.2 Theorie van McClelland
McClelland vindt dat behoeften zijn aangeleerd. Hij is van oordeel dat in de eerste levensjaren va
neen mens een eigen behoefteprofiel wordt ontwikkeld. Tijdens de ontwikkeling van een eigen
behoefteprofiel wordt één behoefte dominant. McClelland maakt een onderscheid tussen een drietal
behoefteprofielen:
1. Prestatiebehoefte. Deze behoefte is gericht op het leveren van een goede prestatie. De
persoon is op zoek naar uitdagingen, zowel in het werk als in andere activiteiten.
2. Machtsbehoefte. Bij deze behoefte gaat het om het uitoefenen van invloed op andere
activiteiten.
3. Affiliatiebehoefte. Hier gaat het voornamelijk om het opbouwen van goede relaties.
8.3.3 Verwachtingstheorie van Vroom
Victor Vroom heeft bij zijn benadering van motivatie een andere invalshoek gekozen:
procesoriëntatie. Een procesgeoriënteerde motivatietheorie houdt zich bezig met de vraag hoe het
motivatieproces van medewerkers verloopt. Vroom gaat ervan uit dat een medewerker handelt om een bepaald doel te bereiken. Het gaat er bij
Vroom dus niet om wat hem inhoudelijk motiveert. De verwachtingstheorie stelt dat een
medewerker geneigd is om op een bepaalde manier te handelen op basis van de verwachting dat de
handelwijze tot een bepaalde uitkomt zal leiden. Het motivatieproces bestaat uit drie variabelen of
trappen:
1. De verwachting. Hiermee wordt de verhouding tussen inspanning en de prestatie bedoeld.
2. De instrumentaliteit. Hiermee wordt de verhouding tussen de prestatie en de beloning
bedoeld.
3. De waarde. Hiermee wordt de aantrekkelijkheid van de beloning bedoeld.
8.4 Persoonlijkheid
Een persoonlijkheid is de combinatie van psychologische kenmerken waarmee een persoon kan
worden getypeerd. Evenals bij motivatie is door vele personen op verschillende manieren naar
persoonlijkheid gekeken. 8.4.1 Het Enneagram
Het Enneagram is een eeuwenoud model om menselijke persoonlijkheid te beschrijven en gedrag te
verklaren. Het Enneagram gaat ervan uit dat iedere persoon één basistype in zicht heeft. Het
Enneagram bestaat uit negen persoonlijkheidstypen:
1. De perfectionist
2. De gever
3. De succesvolle gever
4. De romanticus
5. De waarnemer
6. De loyale scepticus
7. De levensgenieter
8. De baas
9. De bemiddelaar

Er zijn drie persoonlijkheidstypen:
1. Hoofd gerichte typen. Deze persoonlijkheidstypen hebben een sterke gerichtheid op het
denken en hun basisemotie is angst.
2. Hart gerichte typen. Deze typen hebben een sterkte gerichtheid op hun gevoel. Belangrijk
voor dit type is het belang van relaties en wat anderen van hem vinden.
3. Buik gerichte typen. Dit type persoonlijkheid heeft een gerichtheid op het ‘zijn’ van dingen en
van zichzelf. Ze hebben een grote drang te laten zien dat ze belangrijk zijn, dat zie iets
beteken.
8.4.2 De Myers-Briggs Type Indicator
Een model dat veel wordt toegepast, is de Myers-Briggs Type Indicator. Het model probeert aan de
hand van persoonlijkheidskenmerken iemands persoonlijkheid vast te stellen. Aangezien mensen
verschillende voorkeuren hebben, is het gedrag van mensen verschillend. De voorkeuren worden
weergegeven in de volgende vier schalen:
1. Sociale interactie of ‘opladen’: Extravert of introvert
2. Verzamelen van gegevens of ‘waarnemen’: Aftastend of intuïtief
3. Beslissingsproces of ‘beslissen’: Rationeel of gevoelig
4. Stijl van beslissingen nemen of ‘leven’: Beoordelend of opmerkzaam
8.5 Attitude
Het laatste individuele begrip waarbij we stilstaan is attitude of houding. Een attitude is een (relatief
stabiele) houding ten opzichte van een onderwerp. Een attitude heeft drie aspecten:
1. Cognitief aspect. Dit heeft te maken met kennis.
2. Affectief aspect. Dit heeft te maken met gevoelens of emoties.
3. Gedragsaspect. Op basis van informatie en emoties is iemand geneigd bepaald gedrag te
vertonen.
8.6 Motiveren van mensen
8.6.1 Motiveren door financiële prikkels
Financiële prikkels worden vormgegeven in een stuk prestatiebeloning. Financiële prikkels kunnen
velerlei manieren vorm krijgen. We zien dan ook in de praktijk velerlei verschijningsvormen. De
meest voorkomende zijn:
a. Bonussen. Dit is een eenmalige betaling voor het realiseren van een bepaald afgesproken
prestatiedoel.
b. Winstdeling. Dit is een betaling in de vorm van een percentage van de behaalde nettowinst
in een bepaald jaar.
c. Aandelen-optieregeling. Dit is een betaling in de vorm van aandelen.
8.6.2 Motiveren door taakontwerp
Door een takenpakket samen te stellen dat afgestemd is op de behoeften van de specifieke
medewerker, wordt een medewerker intrinsiek gemotiveerd. De medewerker ziet er een uitdaging in