Geschiedenis Samenvatting Vwo 4 Hoofdstuk 2

Geschiedenis samenvatting van Hoofdstuk 2 uit het boek Geschiedenis Werkplaats voor Vwo 4

Preview samenvatting (2 van de 5 pagina's)

Geschiedenis Hoofdstuk 5 Paragraaf 1 Kenmerkende aspecten: Het veranderende mens- en wereldbeeld van de renaissance en het begin van een nieuwe wetenschappelijke belangstelling De hernieuwde oriëntatie op het erfgoed van de klassieke oudheid. Rond 1485 schilderde Sandro Botticlli de geboorte van Venus, de Romeinse godin van de liefde. Hij maakte het schilderij voor de familie Medici. Deze familie was rijk geworden door de textielhandel en handen ook een bank die geld leende aan de paus. De Medici lieten verschillende kunstenaars voor zich werken. De Medici en hun kunstenaar kregen een nieuw mens-en wereldbeeld. Italiaanse kunstenaars bestudeerden het klassieke erfgoed, het nalatenschap van de Grieks-Romeinse cultuur, dat volop in Italië aanwezig was. Ze probeerden de klassieke kunst te overtreffen. Met dit resultaat vonden de kunstenaars dat er een nieuwe tijd was aangebroken, de renaissance. De tijd tussen de oudheid en renaissance zijn de middeleeuwen. De kunst van de middeleeuwen wordt gotisch genoemd. In de tijd van de renaissance begon ook de vroegmoderne tijd. De 16e eeuw is de tijd van de ontdekkers en hervormers. Filippo Brunelleschi maakte de kathedraal van Florence af. Ook bouwde hij het Pantheon in Rome. Brunelleschi was de ontdekker van het perspectief, hij berekende precies hoe voorwerpen kleiner lijken te worden naarmate ze verder weg zijn. Deze ontdekking zorgde voor vernieuwing in de schilderkunst. Humanisten zijn geleerde die klassieke teksten bestudeerden. De klassieke teksten werden in de middeleeuwen bewaard en overgeschreven door monniken, maar doordat er veel fouten bij het kopiëren werden gemaakt begrepen ze erg weinig van deze teksten. De humanisten bestudeerde de teksten kritisch om de oorspronkelijke betekenis te vinden en te herstellen. De teksten werden ook gebruikt voor onderwijs, de humaniora ontstond, dit was een nieuw type onderwijs dat gericht was op geesteswetenschappen. In de 16e eeuw werd de renaissance over Europa verspreid. Het humanisme richtte zich op de wedergeboorte van het oorspronkelijke christendom. De monnik Erasmus van Rotterdam was de belangrijkste vertegenwoordiger van dit christelijke humanisme. Hij vertaalde het Nieuwe Testament uit oude Griekse handschriften en constateerde dat de Bijbel, die de kerk gebruikte vol met fouten zat. Humanisten hielden zich niet bezig met natuurwetenschappen. Voor hun kennis van de natuur baseerden de middeleeuwers zich op teksten van klassieke filosofen. Renaissancekunstenaars hadden wel belangstelling voor de natuur. Leonardo da Vinci sneed bijvoorbeeld in lijken omdat hij wilde zien hoe het menselijke lichaam in elkaar zat. Dit soort onderzoek was een voorbeeld van de nieuwe wetenschappelijke belangstelling die begon te ontstaan. Geschiedenis Hoofdstuk 5 Paragraaf 2 In 1415 veroverde Portugal de Marokkaanse havenstad in Ceuta. Met deze inname zetten de Portugezen de reconquista binnen Europa voort. Hierna volgde meer activiteiten van Europeanen buiten Europa, dit was de Europese expansie. De Spanjaarden en Portugezen verkende beide de Atlantische Oceaan. Ze hadden ook dezelfde doelen, namelijk goud en grondgebied. Portugal probeerde de Canarische eilanden te veroveren maar deze bleven Spaans. Ze vonden de herkomst van het goud in Ghana en de Portugezen noemde deze kust de Goudkust. Daarna gingen de Portugezen op zoek naar de route naar Indië. In 1488 vonden ze bij Zuid-Afrika de grens tussen de Atlantische en Indische oceaan. Dit werd Kaap de Goede Hoop genoemd. In 1492 was Columbus naar het westen gevaren en had hij in 5 weken land bereikt. Hij geloofde dat hij de westelijke route naar Indië had genoemd en noemden de bewoners Indianen. In 1498 hadden de Portugezen Indië wel gevonden. Vasco da Gama voer langs Kaap de Goede Hoop naar India.In 1522 bereikten de Spanjaarden Indië ook. De Portugezen hadden hun schepen steeds beter gemaakt. De schepen waren wendbaar en voorzien van kanonnen. Met deze oorlogsvloten (armada’s) verjaagden de Portugezen de Arabische handelsschepen en beschoten ze havensteden. Langs de Afrikaanse en Aziatische kust namen de Portugezen kleine gebieden in bezit en bouwden er factorijen (handelsposten). Rond 1550 hadden de Portugezen ongeveer 50 factorijen, van Oost-Afrika tot Japan. Het Portugese hoofdkwartier in Azië werd de stad Goa. De stad werd gekoloniseerd door duizenden Portugezen zoals priesters die het christendom wilde verspreidden. Rond 1570 veroverde Spanje de Filipijnen. Vanuit de Filipijnen handelde Spanje met China. Op het eiland Madeira produceerde de Portugezen suiker. Dit was bestemd voor de rijke Europeanen. Vanaf 1570 koloniseerde de Portugezen Brazilië. Daar werden grote plantages gesticht waar suikerriet verbouwd werd met behulp van Indiaanse en Afrikaanse slaven. Spaanse veroveraars gingen naar Midden- en Zuid-Amerika. Het Aztekenrijk in Mexico en het Incarijk in Peru werden makkelijk door de Spanjaarden veroverd. De Spanjaarden hadden kanonnen, zwaarden en paarden. Indianen waren ook niet bestand tegen ziekten die de Europeanen meebrachten, zoals de pest, pokken en de griep. De Spanjaarde gingen over grote gebieden heersen en er kwam migratie op gang doordat honderdduizenden Spanjaarden hierheen verhuisden. Er ontstond een etnisch gemengde bevolking. Geschiedenis Hoofdstuk 5 Paragraaf 3 Giovanni de Medici werd in 1513 gekozen tot paus Leo X. In 1521 deed hij de Duitse monnik en hervormer Maarten Luther in de ban. Luther begon daarna een eigen kerk. Er was al veel kritiek op de katholieke kerk omdat veel geestelijken leefden in strijd met de ideeën van de kerk. Zo hadden veel geestelijken wel seks en vaak ook een vrouw en kinderen (antiklerikalisme). Ook vond Luther dat het geloof gebaseerd moest zijn op de Bijbel en gelovigen moeten de Bijbel lezen in plaats van naar geestelijken te luisteren. Veel mensen geloofden dat ze sneller in de hemel konden komen door een aflaat te kopen. Paus Leo X bepaalde dat je ook een aflaat kon kopen door geld te schenken voor de bouw van de Sint-Pieterskerk. Luther was het hier niet mee eens en schreef een brief met 95 stellingen waarin hij onder andere het geloof in aflaten aanviel. Hiermee begon hij de protestantse reformatie of hervorming. Het christendom splitste op in de katholieke kerk en de protestantse kerk. Paus Leo X verbande Luther uit de kerk. De Duitse keizer Karel V verklaarde hem vogelvrij omdat hij zijn kritiek niet introk. Hij kreeg asiel (bescherming) van de keurvorst van Saksen. Luther riep de Duitse vorsten op om de kerk in hun gebied te hervormen. Veel vorsten deden dit. In Duitsland ontstond er een nieuwe protestantse kerk zonder celibaat, heiligenvereniging, kloosters en geestelijken. Deze lutherse kerk had wel dominees (predikanten), die de Bijbel uitlegden en kerkdiensten leidden. De hervormer Calvijn stelde dat de mens zondig en slecht is. Terwijl Luther leerde dat het geloof genade kon brengen, geloofde Calvijn dat God vanaf het begin had voorbestemd welke mensen naar de hel of naar de hemel gingen. Calvijn begon zijn kerk in Genève, vanuit hier verspreidde het calvinisme zich. In Engeland brak Koning Hendrik VIII met de katholieke kerk en liet zich tot hoofd van de Church Of England benoemen (anglicaanse kerk). In Frankrijk waren oorlogen tussen katholieken en hugenoten (Franse calvinisten). Hier kwam een einde aan met het Edict van Nantes, dit is een wet waarin stond dat Frankrijk een katholiek land was maar dat de hugenoten ook rechten hadden. Engeland behoorde onder koningin Mary Stuart tijdelijk weer tot de katholieke kerk. Mary trouwde met de Spaanse koning Filips II en liet honderden protestanten verbranden. Koningin Elizabeth I liet het geloof van de anglicaanse kerk vastleggen in de 39 artikelen.