Biologie samenvatting H1 + H2 vwo 4

Uitgebreide samenvatting met veel plaatjes en een goede duidelijke uitleg. Met deze samenvatting heb ik zelf een 7,6 voor gehaald.

Preview samenvatting (3 van de 10 pagina's)

Biologie H1 Gedrag
§1 Dierenwelzijn
Gedragsonderzoekers kijken naar reacties van dieren in verschillende situaties en dus niet
naar karaktertrekken of gevoelens. Onderzoek heeft duidelijk gemaakt dat gedrag is
aangepast aan de leefomstandigheden. Door kennis van het natuurlijke diergedrag kan het
welzijn van de dieren worden bevordert.
Gedrag ontstaat door in- en uitwendige prikkels, die samen de motivatie vergtoten om het
gedrag te vertonen. Het gedrag (respons) ontstaat door overschrijding van de
drempelwaarde.
Elk type gedrag heeft een bepaalde functie voor het dier. Deze samenhangende onderdelen
van gedrag zijn gedragssystemen, die weer zijn op te splitsen in gedragselementen.
Gedragselementen in een vaste volgorde noemen we een gedragsketen.
Door het natuurlijke gedrag te observeren kun je zien welke functie hoort bij een bepaald
gedrag. Dat van dieren is overleven van het individu en overleven van de soort.
§2 Gedrag bestuderen
Voor een wetschappelijke beschrijving van diergedrag noteert de onderzoeker
gedragselementen objectief in een ethogram. Dat vormt de basis voor het protocol waarin hij
de gedragselementen per tijdseenheid noteert. Prikkels die een dier ontvangt is input en het
gedrag dat hierbij optreed is output.
Wetenshappers zullen proberen te voorkomen een subjectieve menselijke benadering te
gebruiken. Dus bijv. niet door te zeggen dat een olifant kwaad met zijn oren klappert, maar
snel met zijn oren klappert.
Sleutel pikkels leiden tot hetzelfde gedrag, supernormale prikkels roepen de reactie versterkt
op.
§3 Communicatie
De taal van dieren bestaat uit prikkels waarmee ze het gedag van soortgenoten willen
beïnvloeden: signalen. Niet-soortgenoten kunnen deze signalen moeilijk of onmogelijk
begrijpen. Elke diersoort heeft zijn eigen manier van communiceren.
Het steeds op dezelfde manier uitvoeren van iets is een ritueel. Rituelen zijn bij veel
diersoorten belangrijk bij de ontmoeting van soortgenoten. Hierdoor weten ze of het een
vriend of vijand is en of ze hoger of lager in de rangorde van de groep staan. Dit voorkomt
onnodige verwondingen en gevechten.
Ritueel gedrag dat leidt tot paringsgedrag heet balts. Dit voortkomt dat individuen van
verschillende soorten met elkaar paren. Baltsgedrag is de manier om aan te tonen dat je een
geschikte partner voor het andere geslacht bent.
Prikkels die leiden tot tegengestelde typen gedrag leiden bij een dier tot conflictgedrag. Dat
kan zijn ambivalent gedrag, overspronggedrag, omgerichtgedrag, of dreiggedrag.
Dreiggedrag ontstaat vaak op de grens vaan een territorium. Dreiggedrag kan overgaan naar
vechten, maar meestal voorkomt een dier vaak een gevecht.
Bij dieren die in groepen leven is er vaak een taakverdeling.
§4 Aangeboren of aangeleerd
Gedrag dat bij de geboorte al aanwezig is en het dier niet meer hoeft te leren is aangeboren.
Gedrag dat niet is aangeboren is aangeleerd gedrag.
Door gewenning leer je gedrag af, je leert niet langer te reageren op een bepaalde prikkel.
Dieren kunnen zich nieuw gedrag eigen maken in een korte gevoelige periode. Je spreekt
dan van inprenting.
Veel nieuw gedrag ontstaat door het kopiëren van gedrag: imiteren.
Prikkels bestemt voor communicatie met soortgenoten heten signalen.
Mensen en dieren leren door te spelen, sociaal gedrag. Het omgaan met groepsgenoten.
Hierbij leren ze vaak de rangorde kennen; de volgorde van dominantie.
Gedrag associatief leren: het koppelen van een prikkel of een handeling aan al een bestaand
gedrag. Klassieke conditionering is het koppelen van een bepaald bestaand gedrag aan een
vreemde prikkel, de tweede prikkel zal ook tot dit gedrag leiden. Operant conditioneren is
leren door een handeling te koppelen aan zijn consequenties. Dat kan positief zijn (beloning)
of negatief (straf).
Proefondervindelijk leren, trial and error, is leren door uitproberen. Jongeren leren door
spelenderwijs.
§5 Gedrag van primaten
Cultuur is het verschijnsel dat individuen binnen een groep vergelijkbaar verdrag vertonen.
Het groepsgedrag verschilt van het gedrag in andere groepen. Elke cultuur heeft vaak een
ander rolpatroon. Vergelijk je de rolpatronen binnen verschillende culturen dan ontdek je al
snel dat het gaat om aangeleerd gedrag.
Leren door inzicht ontstaat door verbanden te leggen tussen gebeurtenissen of situaties.
Inlevingsvermogen stelt mensen en dieren in staat om samen te werken en sociaal gedrag te
vertonen. Ook een gevoel van eerlijkheid.
Waarden zijn de zaken die de groep belangrijk vindt. Normen zijn de gedragsregels die
daaruit voortvloeien.