Oefencollege 1: Stemparameters

Perceptuele beoordeling
Lichaamshouding en spanning
Aërodynamische metingen: de ademhaling en ademcontrole
Stemevaluatie
Manuele afname van een fonetogram
Automatische afname van een fonetogram
Aanbevelingen bij afname
Fonetogram analyseren
Akoestische metingen met PRAAT: toepassing in de praktijk

Preview samenvatting (3 van de 8 pagina's)

Oefencollege 1: stemparameters
Perceptuele beoordeling
 De perceptie van de stem
o Perceptuele beoordeling : subjectief
o Objectieve metingen gaan altijd maar over een klein stukje van de stem
o Perceptie = meer dan luisteren, ook wat voel ik? Wat zie ik?
o Wat kunnen we horen?
 Luidheid
 Toonhoogte
 Kwaliteit
 Toonhoogte
o Natuurlijke of optimale toonhoogte
 = toonhoogtegebied dat meest aangewezen is voor de capaciteiten van het
stemapparaat van de spreker. Deze toonhoogte geeft de minste belasting
voor de stem.
 Procedures:
 Humhum- techniek Morton Cooper: vraag bevestigend te
beantwoorden met ‘hum-hum’
 Ontspannend te kauwen met smak- en plakgeluiden.
 Bij kinderen best natuurlijke stemelementen
 Hoe beoordelen?
 Subjectief inschatten via gehoor/piano/orgel (waar bevindt zich de
optimale toonhoogte)
 Nog beter: optimale toonhoogtegebied berekenen obv fonetogram
(3 tot 4 tonen boven benedengrens) / obv toonhoogtebereik (grens
laagste ¼ - bovenste ¾ ) o Habituele toonhoogte
 = gemiddelde toonhoogte waarop iemand spreekt, wat we gewend zijn om
te spreken.
 Toonhoogte die men dagdagelijks gebuikt
 Kan goed, te hoog of te laag
 Procedures:
 Tekst laten lezen, de articulatie laten verzwakken naar gewauwel en
overgaan naar aangehouden /aa/ (let op dat de toonhoogte niet
wijzigt)
 Tellen van 1 – 10, /ee/ van 7 laten aanhouden (let op dat de
toonhoogte niet wijzigt)
 Beoordeling
 Subjectief inschatten via gehoor/piano/orgel
 Nog beter: objectief meten van fundamentele frequentie
 Luidheid
o Subjectieve inschatting van luidheid
 Kwaliteit
o Steminzet (vast  goede coördinatie tussen sluiten van stemplooien en trilling /hard/zacht)
o Constrictie (spanning/druk)
o Focus (bovenaan/onderaan/voor/achter
o Wijze van stemgeven (lichte/modale register)
o Regeling subglottisdruk (ademtype/adembeheersing)
o Gelijkmatigheid (stabiliteit/tremor)
o Zuiverheid
 Poging tot standaardisatie met GRBASI
o Letterwoord dat staat voor:
 Grade = ernst van stemafwijking
 Rough = ruwheid/schorheid/onregelmatigheid van de stemplooitrilling
 Breathy = wilde lucht
 Asthenic = gebrek aan lucht, krachteloosheid, zwakheid
 Strained = gespannenheid, ….
 Instability = stabiliteit van het signaal
o Score:
 0 = normaal
 1 = licht afwijkend
 2 = matig afwijkend
 3 = ernstig afwijkend
o Aan elke letter een score toekennen (bvb. G1 R1 B2 A1 S3 I3)
Lichaamshouding en spanning
Via observatie een beeld vormen over:
 Lichaamshouding
o zithouding
o rechtopstaande houding
o hoofdpositie
o larynxpositie
 Spierspanning
o algemene spanning
o spanning halsmusculatuur
Aërodynamische metingen: de ademhaling en ademcontrole
 Herinnering: stem komt tot stand obv luchtstroom uit de longen
 Nodig voor een goede stem?
o Goede longfunctie
o Goede controle over in – en uitademing
Het ademvolume / vitale capaciteit
Vitale capaciteit = de hoeveelheid lucht (ml) die kan uitgeademd worden na 1 diepe inademing.
 Gemeten met spirometer
 Hoe?
o Bij voorkeur al rechtopstaand
o Geef duidelijke instructie : “ adem heel diep in en dan zoveel mogelijk uit”
o Moedig de persoon tijdens het onderzoek aan
o Bij falen 2de of 3de de poging mogelijk (normaal 1x)
 Vrouwen gemiddeld 3240 ml, mannen gemiddeld 4670 ml
 Hoe hoger, hoe beter
 Invloed van leeftijd en geslacht (ook lengte een invloed).
 Ontwikkeling van VC:
o Toename van kind naar volwassene – piek rond 18j.
o Terugval bij ouderen
o Tot 10j.: hetzelfde voor jongens en meisjes
Ademtype
 Observeren in rust en tijdens het spreken
 4 types:
o claviculair (schouders)
o thoracaal (costaal)
o abdominaal (buik)
o costo-abdminaal
 Ideaal voor spreken en zingen:
o Costoabdominale type (geeft minste spanning thv het strottenhoofd)
 Adembeheersing is vooral belangrijk
o Zegt iets over verbruik ifv het resultaat
o Via observatie: al wat leren hoe de persoon omgaat met zijn beschikbare adem