Hoofdstuk 3: Afwijkend stemgedrag (onaangepast stemgedrag & stemproblemen)

3 componenten
Gedragscomponent
Cognitieve component
Emotionele component
Sociale en vocale incompetentie
Beschrijving van aangepast covert stemgedrag

Preview samenvatting (3 van de 11 pagina's)

Hoofdstuk 3: Afwijkend stemgedrag (onaangepast stemgedrag &
stemproblemen)
Wanneer stemkwaliteit, toonhoogte en / of luidheid afwijken => stemstoornis
Stemstoornis = afwijking van normale stemklank + verminderd spreekcomfort.
 Daarom beter spreken over stemprobleem
 Stemstoornis & stemprobleem hebben allebei een andere connotatie
o Oorzaken (kunnen heel divers zijn + per individu ook kijken naar
probleemsamenhang
o Gevolgen (ook sterke verschillen)
Soms wordt een stemstoornis veroorzaakt door combinatie aan oorzaken van lichamelijke,
functionele of psychologische aard.
3 componenten
1. Gedragscomponent
Uiterlijk (overt) observeerbaar
Bevat stemmisbruiken
o Stemmisbruik = gedragingen die schade kunnen veroorzaken aan de
stemplooien, nadelig voor optimale productie.
o Vb. schreeuwen, hoesten, keelschrapen, krijsen, roepen, …
Bevat verkeerd stemgebruik
o Verkeerd stemgebruik = niet optimaal gebruiken van vocale
componenten.
o Vb. spreken met onaangepaste toonhoogte / luidheid, …
beide nauwkeurig onderzoeken!!!! (vroeger minder aandacht voor misbruik)
Bevat communicatie – incompetentie
o Communicatie – incompetentie = hoe stuur ik mijn stem?
Fonotrauma = alle gedragingen die kunnen bijdragen aan een beschadiging van de stemplooien.
Hiertoe behoren het stemmisbruik & verkeerd stemgebruik.
Engels  misbruik + verkeerd gebruik = misuse (geen onderscheid gemaakt)
2. Cognitieve component
Covert
3. Emotionele component
Covert
 De 3 componenten sturen elkaar
 Steeds 3G’s beschrijven (gedachten, stuurt gevoelens, stuurt gedrag)
Gedragscomponent
Stemmisbruiken
Stemmisbruik = traumatiserende gedragingen die nadelig zijn voor stem.
 Meestal combinatie van gewoonten
 Schadelijkheid wordt bepaald door:
Frequentie
Intensiteit
Somatisch gegeven (= sterke v. apparaat)
Cumulatief effect (= cumulatie zorgt dat wanneer je af en toe keelschraapt met een intensiteit / frequentie dat
onschadelijk is in combinatie wel schadelijk wordt.)
 Komen vaak voor in combinatie met verkeerd stemgebruik
Roepen, krijsen, gillen
3 variaties van zeer luid vocaliseren
Sterke laryngeale constrictie > irritatie van stemplooien > kan secundair organische
veranderingen veroorzaken
Bij kinderen als volwassenen
Meer bij jongens
Familiaal
Vaak in combinatie met veel praten
Studie: hese kinderen praten 3x zoveel als niet hese kinderen
Studies: 55% heeft stemklachten
Heesheden bij kinderen kan ook leiden tot blijvende problemen Overspannen vocaliseren
Kinderen: imiteren van vliegtuigen, auto’s …
Volwassenen: in lawaaierige omgeving (discotheken)
Geeft felle spanning in nek + spanning in intrinsieke spieren trekken tong achteruit
Stem klinkt geknepen en ruw Overdreven veel praten
Sterk verschillend en situatiegebonden (speeltijden, activiteiten, …)
Relatie met persoonlijkheid
Relatie met sociale en communicatieve vaardigheden
Vaak in combinatie met andere misbruiken, zoals roepen
Overdreven veel praten heeft invloed op de ontwikkeling van stemplooiknobbels Revers foneren
= foneren op inademing
Niet vaak voor in gewone conversatie
Wel bij spelen: sirenes, vrachtwagens, trein, … nabootsen
Ook bij verhoogde concentratie
Explosief Vocaliseren/glottisslagen
= stevig sluiten van stembanden, sterke verhoging van subglottis druk > plots openen van
glottis met explosieve luchtontsnapping
Komt vaak voor bij kinderen, zowel tijdens spel als in conversatie
Deze hyperfunctie kan leiden tot hypofunctie
Bij additieve letsels komen bijna altijd glottisslagen voor
Vooral explosief vocaliseren bij woorden die beginnen met klinkers Hoesten, kuchen en keelschrapen
Zeer frequent bij volwassenen
Schrapen van keel = stemplooien geadduceerd op aperiodische en krachtige manier.
Kuchen en hoesten ook nadelig voor stemplooien
Aanleiding : vaak verkoudheid of andere bovenste luchtweginfecties
Gedrag wordt habitueel wanneer het blijft (schrapen van keel voor elke zin)
Keelschrapen secundair gedrag bij patiënten met laryngeale pathologieën, als reactie op
waargenomen laryngeale sensaties
Door het schrapen wordt de irritatie ook versterkt en verergeren de symptomen
Vaak gepaard met overdreven luid lachen en schreeuwen Spreken in lawaai
Komt veel voor
Kan in tal van situaties, zowel in de ontspanningssfeer (popconcerten, sporten,
motorhappenings, …) als in professionele sfeer (machines, …)
Combinatie met stof, droge lucht is negatief
Schadelijke leefgewoontes
Roken => slecht voor luchtwegen + prikkelt gevoelige slijmlaag die larynx bedekt
Overmatig alcohol => prikkelt mucosa
Cafeïne => vochtafdrijvend effect & verminderd hydratatie van slijmvlieslaag
Medicamenten => als nevenwerking uitdrogend effect op slijmvliezen
Bepaalde voedingsmiddelen => stimuleren terugvloeien van maaginhoud naar slokdarm (=
reflux)
o Kan slokdarmontsteking veroorzaken + slijmvliezen van strottenhoofd kunnen
geprikkeld worden
Ongunstige omgevingsfactoren
Blootstelling aan bepaalde chemische stoffen => prikkelt mucosa
Slecht verluchte en stoffige ruimtes => uitdrogend effect
o Luchtvochtigheid van 50 – 60% ideaal voor de stem
Air conditioning => droogt stemplooien uit
Akoestiek en omgevingsgeluiden