Hoofdstuk 10: De sociale ontwikkeling en de persoonlijkheidsontwikkeling in de peuter- en kleutertijd

Een antwoord op de vraag: “wie ben ik?”
De persoonlijkheidsontwikkeling: conflicten oplossen
Genderidentiteit: ontstaan van vrouwelijkheid en mannelijkheid
Vrienden en familie: het sociale leven van peuters en kleuters
Ontstaan van vriendschappen
De theorie of mind van peuters en kleuters: begrijpen wat anderen denken
Morele ontwikkeling
Ontstaan van moreel besef: goed en fout in maatschappij

Preview samenvatting (3 van de 5 pagina's)

Hoofdstuk 10: De sociale ontwikkeling en de
persoonlijkheidsontwikkeling in de peuter- en kleutertijd
Een antwoord op de vraag: “wie ben ik?”
De persoonlijkheidsontwikkeling: conflicten oplossen
Freud
 De orale fase (0 – 1,5j.)
 De anaal-sadistische fase (1,6 – 3 jaar)
o Lustbeleving : anus
o Uitdrukkingsmiddel : loslaten (volgzaamheid) vs. ophouden (protest)
o Controle van kind op omgeving: fysisch en psychisch
o Ontwikkeling van “Ich”
 De fallische fase (3 – 5 à 6 jaar)
o Lustbeleving: geslachtsorgaan
o Kind ontdekt verschil tussen seksen: hebben of niet (meer) hebben van fallus
o Jongens: castratieangst
o Meisjes: penisnijd
o Ontwikkeling van “Uberich”
Oedipusconflict
 Niet bij iedereen
 Enkel bij jongens, bij meisjes eerder Elektracomplex
 Freud baseert zich op gevalstudies
Erikson
Kinderen krijgen in peuter – kleuterleeftijd te maken met belangrijk psychosociaal conflict,
betrekking op ontwikkeling van eigen initiatief. Tegelijkertijd ontwikkelen ze een zelfconcept.
Psychosociale ontwikkeling = omvat veranderingen in hoe individuen zichzelf, betekenis van het
gedrag van anderen, en hun eigen gedrag leren begrijpen.
 8 stadia
 Elke keer met conflict / crisis
o Obv ervaringen bij oplossen van conflicten ontwikkelen ze een positiever of
negatiever gevoel van eigenwaarde of zelfbeeld
Begin peuter –kleuterleeftijd: verlaten stadium autonomie – vs. – schaamte en twijfel (18m. – 3j.)
Grootste deel van peuter –kleuterleeftijd in stadium van initiatief – vs. – schuldgevoel (3 – 6j.)
 Conflicten tussen verlangen om onafhankelijk van hun ouders te opereren en het
schuldgevoel
 Positieve reactie op overgang: helpt kinderen de negatieve gevoelens kenmerkend voor deze
periode niet het hoofd te bieden + ze kunnen het initiatief stimuleren
 Negatieve reactie op overgang: invloed op zelfbeeld
Genderidentiteit: ontstaan van vrouwelijkheid en mannelijkheid
Vanaf geboorte: meisjes en jongens verschillend behandeld
Geslacht = verwijst naar anatomische geslachtskenmerken
Gender = verwijst naar beleving mannelijk of vrouwelijk te zijn.
2j.: geven elkaar en anderen het label mannelijk of vrouwelijk te zijn
Gender manifesteert zich tijdens het spelen:
Jongens: wilde spelletjes
Meisjes: georganiseerde spelletjes en rollenspellen
Jongens spelen meer met jongens , meisjes met meisjes
Peuters en kleuters hebben meer stereotiepe en minder flexibele opvattingen tov de volwassenen.
Tot 5j.: genderverwachtingen steeds meer uitgesprokener
7j.: afname in sterkte, nooit volledig weg
Genderverwachtingen:
 Mannen: competentie, onafhankelijkheid, kracht, concurrentiedrang
 Vrouwen: warmte, expressiviteit, zorgzaamheid, onderworpenheid
Vanaf 4 – 5j.: genderconstantie = besef dat mensen permanent mannelijk of vrouwelijk zijn als gevolg
van vaste, onveranderlijke biologische factoren.
 Hangt samen met begrip van identiteit
 Opvattingen en verwachtingen invloed op eigen gedrag + manier waarop ze met
leeftijdsgenoten en volwassenen omgaan Vrienden en familie: het sociale leven van peuters en kleuters
Ontstaan van vriendschappen
Vóór 3j.: sociale activiteit betekent samen op dezelfde plek zonder interactie
3j.: vriendschappen beginnen
 Zien leeftijdsgenoten als individuen met eigen kwaliteiten
 Relatie met volwassene gebaseerd op behoefte aan verzorging, bescherming en begeleiding
 Relatie met leeftijdsgenoten gebaseerd op verlangen aan metgezel te hebben, te spelen, zich
te vermaken
Ouder: kijk op vriendschap veranderd (vriendschap als iets permanent, stabiele relatie).
Kwaliteit van vriendschapsrelatie veranderd ook:
 3j.: samen dingen doen en samen spelen
 Oudere kinderen: aandacht aan abstracte begrippen (vertrouwen, steun,
gemeenschappelijke interesses, …)
De theorie of mind van peuters en kleuters: begrijpen wat anderen denken
1 van redenen voor verandering in spel: voortdurende ontwikkeling van TOM.
Theorie of mind = vaardigheid om aan jezelf en anderen gedachten, gevoelens, ideeën, intenties toe
te schrijven en op basis daarvan anticiperen op gedrag van anderen.
 2 à 3j. begrijpen:
o Percepties
o Emoties
o Wensen
 3 à 4 jaar:
o Begrijpen dat mensen motieven en redenen hebben voor hun gedrag
o Besef dat mensen voor de gek gehouden kunnen worden en kunnen ‘doen alsof’
bevorderlijk voor de ontwikkeling van sociale vaardigheden
 4 à 5j.:
o Kind begrijpt dat mensen kunnen ‘doen alsof’ MAAR:
 Foute overtuiging opdracht = unexpected transfer taak
Nog onderschatting van wanneer mentale activiteit plaats vindt
Rapporteren over eigen gedachten is gebrekkig
 + 5j.:
o ‘Kunnen denken’ wordt gewaardeerd
o Inzicht in false beliefs  verschillende interpretaties mogelijk van eenzelfde situatie
Eind kleuterjaren: kunnen de meeste kwesties rond foute overtuigingen gemakkelijk oplossen.
 1 groep die het er altijd moeilijk mee zal blijven hebben = ASS
o Andere ontwikkeling in sociale interactie en communicatie
o Pervasieve stoornis want heeft ernstige impact op de totale ontwikkeling
o Ingewikkeld om met anderen om te gaan, moeilijk gedrag en denken van andere
mensen begrijpen