BEDRIJFSKUNDE
SAMENVATTING
Inhoudsopgave
........................................................................................................................ 2
Bedrijf en bedrijfskunde .............................................................................................................. 2
De primaire processen in bedrijven ............................................................................................ 7
De ondersteunende processen in bedrijven ............................................................................. 22
............................................................................................................... 29
Het verkennen van de bedrijfsomgeving .................................................................................. 29
Strategisch management voor het bedrijf ................................................................................ 33
Bedrijfsprocessen besturen ....................................................................................................... 47
Gedrag in bedrijven ................................................................................................................... 55
.................................................................................................................................... 64
Deel 1 Wat is een bedrijf
1 Bedrijf en bedrijfskunde 1.1 het bedrijf
Het vak bedrijfskunde richt zich op bedrijven. Maar wat is nu precies een bedrijf? Wanneer spreek je
van een bedrijf? En wat voor verschillende soorten bedrijven zijn er? Eerst zal het verschil tussen de
begrippen organisatie, bedrijf en onderneming worden uitgelegd. Vervolgens leggen we in
vereenvoudigde vorm de werking van een bedrijf uit, dit als eerste verkenning. 1.1.1 Organisatie, bedrijf en onderneming
Organisaties en bedrijven werken op verschillende manieren en zijn op verschillende manieren in
elkaar gezet. In de ene wil jij wel werken, in de andere niet. Mensen werken er om verschillende
redenen. Het is daarom belangrijk verschillende typen van elkaar te onderscheiden, omdat dit
bepaalt welke theorieën erop toe te passen zijn. Zo is er in een criminele organisatie meestal een
duidelijke baas en commandostructuur, in een gezelligheidsvereniging is het leiderschap juist
ondergeschikt. De baas van Coca-Cola mag veel verdienen, bij Amnesty willen we dat juist niet omdat
de donateurs dat bedrag ophoesten. Organisatie: is een menselijke samenwerking die doelgericht is en als blijvend bedoeld is. Bedrijf: organisaties die goederen en/of diensten voortbrengen of handel drijven met het doel deze
op een afzetmarkt te verkopen. We onderscheiden bedrijven met en zonder winstoogmerk: Bedrijven zonder winstoogmerk (ook wel non-profitinstellingen genoemd): Deze streven naar
levering van goederen en/of diensten voor algemeen nut tegen de laagst mogelijke offers. Een
ziekenhuis, een gemeentelijk vervoersbedrijf en een waterleidingmaatschappij zijn voorbeelden van
bedrijven zonder winstoogmerk. Bedrijven met winstoogmerk streven naar winst (onderneming): Dat betekent dat zij op eigen kracht
een opbrengst voor hun producten en/of diensten realiseren die hoger is dan de kosten van het
maken of leveren ervan. Ze proberen eraan te verdienen. Dit met de bedoeling de winst ter
beschikking te stellen aan de bedrijfseigenaar als beloning voor zijn investering in het bedrijf. Een organisatie is alleen een bedrijf als zij goederen of diensten produceert. Ook blijkt niet elk bedrijf
een onderneming te zijn. Dit laatste geldt namelijk alleen voor bedrijven die gericht zijn op het
maken van winst. 1.1.2 Bedrijven zijn organisaties
Je kunt een bedrijf dan ook zien als een menselijk samenwerkingsverband dat doelgericht en blijvend
is. Deze omschrijving omvat vier belangrijke kenmerken, waarvan het belangrijk is deze uit te
werken, omdat deze exact aangeeft waar het in organisaties om draait:
1. de mens in de organisatie
2. de samenwerking in een organisatie
3. doelgerichtheid binnen een organisatie
4. continuïteit in een organisatie.
Hieronder licht ik de punten verder toe.
De mens in de organisatie:
Wij bestuderen in dit boek organisaties en bedrijven waarin mensen actief zijn. Strikt genomen is een
roedel wolven of kudde olifanten ook een organisatie waarin samengewerkt wordt om te overleven.
In bedrijven gaat het om mensen. De samenwerking in een organisatie:
Het gegeven dat mensen in organisaties zo goed en handig mogelijk met elkaar moeten
samenwerken, is een van de interessantste opgaven voor de bedrijfskunde. De mens begon ooit
samen te werken met anderen, omdat de ervaring leerde dat je in een samenwerkingsverband meer
kan bereiken dan individueel. De samenwerking in een organisatie:
Het gegeven dat mensen in organisaties zo goed en handig mogelijk met elkaar moeten
samenwerken, is een van de interessantste opgaven voor de bedrijfskunde. De mens begon ooit
samen te werken met anderen, omdat de ervaring leerde dat je in een samenwerkingsverband meer
kan bereiken dan individueel. Samenwerken loont omdat dan het zogenoemde synergie-effect
optreedt. Dit wil zeggen dat het resultaat van het totale samenwerkingsverband groter is dan een
optelling van de resultaten van de individuele prestaties. Zie bladzijde 24 voor een voorbeeld. Doelgerichtheid binnen een organisatie:
Een organisatie is altijd opgericht met een bepaald doel. Het doel van Coca-Cola is het produceren
van verschillende frisdranken, voor een zo groot mogelijk koperspubliek, tegen zo laag mogelijke
kosten. Bij het bedrijf Research in Motion dat BlackBerry maakt is het doel het maken van winst bij
het produceren van smartphones die zo veel mogelijk mensen aanspreken en voorzien in een
communicatiebehoefte. Organisatiedoelen kunnen veranderen, maar om de eenheid binnen de
organisatie te bewaren, zullen er altijd één of meer gezamenlijke doelen aanwezig moeten zijn. Als
dit niet het geval was, zou het richtinggevoel ontbreken; iedereen zou zijn eigen doelen nastreven
(en als kip zonder kop rondrennen). Continuïteit in een organisatie:
Een vierde belangrijk kenmerk van een organisatie is het blijvende karakter ervan. Onder normale
condities streven de leden ernaar de organisatie te continueren. Een onderneming blijft investeren
om in de toekomst te blijven bestaan. De bedrijfskunde gaat echter meestal uit van de zogenoemde
goingconcerngedachte. Dit wil zeggen: je gaat bij het nemen van managementbeslissingen uit van de
continuïteit van het bedrijf (ongeacht de eventuele overdracht van de eigendom van het bedrijf na
een overname). Dat maakt namelijk uit. Als je niet meer uitgaat van de continuïteit van het bedrijf,
bijvoorbeeld bij een naderend faillissement, dan kan het (bedrijfseconomisch) zin hebben om
machines te verkopen of mensen te ontslaan. Terwijl dit bij een bedrijf dat blijft voortbestaan een
optie zal zijn waarvan vrij snel zal blijken dat deze zeer onvoordelig uitpakt. Het overgrote deel van
de bedrijfskunde gaat dus over het organiseren van bedrijven die (voorlopig) blijven bestaan.
Vandaar dat binnen de bedrijfskunde als interne hoofddoelstelling voor bedrijven geldt: het
voortbestaan van het bedrijf. De externe hoofddoelstelling van bedrijven is het voorzien in een
(maatschappelijke) behoefte. 1.1.3 Vereenvoudigde weergave van de werking van een bedrijf
Bedrijven worden opgericht met een bepaalde doelstelling. Om die doelstelling te realiseren zal input
veranderd moeten worden in output. Zo zou je het omzettingsproces door een koffiezetapparaat als
volgt kunnen omschrijven: koffiepoeder, water, een filterzakje en voldoende elektriciteit leiden – als
alles goed gaat – tot een kan warme koffie. Een dergelijk schema is ook op een bedrijf over te
brengen. Dit wordt het transformatieproces genoemd. In figuur 1.2 is dit proces schematisch
weergegeven.
Document Outline
Deel 1 Wat is een bedrijf
1 Bedrijf en bedrijfskunde
2 De primaire processen in bedrijven
3 De ondersteunende processen in bedrijven
Deel 2 Hoe werkt een bedrijf
4 Het verkennen van de bedrijfsomgeving
5 Strategisch management voor het bedrijf
6 Bedrijfsprocessen besturen
8 Gedrag in bedrijven
Oefententamen