HC 'Verlichtingsideeën en Democratische Revoluties'

Dit is een samenvatting van álles wat je moet weten van de historische context 'Verlichtingsideeën en Democratische revoluties'. Leer je wat er in dit document staat, weet je alles van deze historische context in de toets/het examen! De kenmerkende aspecten moet je wel nog leren: die staan hier niet in vermeld.

Preview samenvatting (1 van de 16 pagina's)

1. Empirisme en rationalisme
De verlichting komt voort uit de Wetenschappelijke Revolutie van de 16e en 17e eeuw. In
deze revolutie ging men op een systematische manier kennis verwerven door middel van
empirisme en rationalisme. Empirisme houdt in dat je nieuwe kennis probeert te verwerven
door waar te nemen en ervaringen te gebruiken. Rationalisme houdt in dat je redeneert en zo
nieuwe kennis vergaart. Tijdens de Wetenschappelijke Revolutie wordt bepaald dat kennis
vergaren op een systematische manier gaat om zo goed onderzoek te doen.
Deze revolutie heeft belangrijke gevolgen, zoals de ontdekking van de natuurwetten. Er werd
namelijk gezegd dat de natuur zich houdt aan wiskundige principes. Er werd vaak wel nog
aangehouden dat God de natuur geschapen had, maar dat hij dit aan de hand van
natuurwetten gedaan had.
Een ander belangrijk gevolg van deze revolutie is het ontstaan van de vooruitgangsgedachte.
Men begon het besef te krijgen dat de wereld echt vooruit gebracht kon worden zolang de
wereld steeds beter begrepen werd.
De verlichte denkers uit de 17e en 18e eeuw dachten ook zo optimistisch. De Verlichting
was een stroming waarin geleerden stelden dat alles verklaard kon worden met behulp van
het verstand, dus niet alleen de natuur. Dit zou de vooruitgang van de samenleving laten
vorderen. Voorbeelden van dingen die aan de hand van het verstand verklaard zouden kunnen
worden, waren sociale verhoudingen, de economie, religie en politiek.
Omdat steeds meer verlichte denkers zo gingen denken, kwam er een erg veranderd
denkbeeld over de samenleving. Tot ver in de 18e eeuw was de samenleving namelijk
gebaseerd op religieuze ideeën en rechten en plichten die je geërfd kreeg. De adel en de
vorsten hadden veel macht en de gewone bevolking moest hier maar naar luisteren. Ook de
kerk had veel macht in deze tijd. Dit was al eeuwen leidend en deze verhoudingen lagen dus
ook stevig vast. Het gewone volk leefde met oude tradities en bijgeloof. De verlichte denkers
vonden dit niks, want mensen gebruikten niet hun eigen verstand; je deed iets wat je altijd zo
geleerd was en dacht er niet zelf over na. In de verlichting ging de samenleving langzaam
over naar een samenleving die gebaseerd was op rede, geheel in lijn met de wens van de
verlichte denkers.
2. Gematigde en radicale verlichting
De verlichte denkers dachten na over allerlei aspecten van de samenleving. Een van die
aspecten is de politiek, waarbij ze bijvoorbeeld nadachten over de soevereiniteit: mocht de
koning alles in zijn eentje beslissen in een land, of lag de soevereiniteit bij de bevolking en
meost de regering maar uitvoeren wat de bevolking wilde? Wat hierbij aansluit en waar de
denkers ook over dachten, was de relatie tussen de vorst en de onderdaan: was de koning er
om zijn volk te dienen, of was het volk er om de koning te dienen? Daarnaast kwam de vraag
wat de relatie tussen de staat en de burger was: hadden burgers inspraak in de staat? Ook was
een groot vraagpunt wat de individuele vrijheid van en de gelijkheid tussen burgers was.
De verlichte denkers waren vaak zelf ook vaak christenen, maar ze begonnen wel vragen te
stellen bij hoeveel invloed God had op het dagelijks leven. Er waren denkers die dachten dat
God helemaal niet zoveel invloed had op het dagelijkse leven. Hierbij rees ook de vraag hoe