Samenvatting: hoofdstuk 9 - het voorlichtingsgesprek

Samenvatting: hoofdstuk 9 - het voorlichtingsgesprek
Boek: De verpleegkundige als communicator
Bladzijden: blz. 155 t/m 168

Preview samenvatting (1 van de 3 pagina's)

Samenvatting: hoofdstuk 9 - het voorlichtingsgesprek Boek: De verpleegkundige als communicator Bladzijden: blz. 155 t/m 168 Hoofdstuk 9 - het voorlichtingsgesprek 9.1 - Voorwaarden voor effectieve voorlichting  De voorlichting moet aansluiten bij het referentiekanker en de copingstrategie van de patiënt.  De verschillende disciplines hun voorlichting op elkaar hebben afgestemd.  Er is aandacht voor de relationele aspecten in het contact tussen de verpleegkundige en de patiënt.  Onder voorlichting wordt verstaan: Een planmatige leer- en/of communicatieproces met een gericht doel, dat in samenspraak met de patiënt wordt geformuleerd om zodanige veranderingen in kennis, inzicht en vaardigheden en gedrag te bewerkstellingen dat een gunstige invloed op het geneesproces en het omgaan met (restanten van) ziekte verwacht mag worden. 9.1.1 - Afstemming voorlichting op referentiekader Coping strategieën  Twee strategieën: de vermijders en de toewenders.  Vermijders: dit zijn patiënten die als ze met in hun beleving dreigende situaties worden geconfronteerd, proberen te vermijden om hieraan te denken. Deze patiënten willen en moeten wel geïnformeerd worden, maar gedoseerd of kort van tevoren.  Vermijding: is niet hetzelfde als de afweer waarover gesproken wordt.  De toewenders: willen juist wel kijken en ze willen over alles tekst en uitleg. Dit zijn patiënten die zo veel mogelijk informatie willen om zich zo goed mogelijk op een nieuwe (bedreigende) situatie voor te bereiden.  Voor vrijwel alle procedures gelden ook weer uitzonderingen.  Verpleegkundige geven soms juist minder informatie of alleen algemeenheden. Hierdoor gaat de patiënt juist meer zorgen maken, omdat zijn copingstrategie genegeerd wordt.  Het is niet zo dat de ene strategie beter is dan de andere strategie! Het verwerken van informatie  Het doel van informeren betreft het verkrijgen van toestemming voor (ingrijpende) behandelingen (informed consent)  Wet WGBO  Verwerkingsvragen staan op de voorgrond in een gesprek.  De patiënt probeert ze te realiseren wat deze diagnose voor hem en zijn situatie betekent.  In dit stadium is het juist belangrijk dat de informatie kort en gedoseerd in verschillende contactmomenten wordt aangeboden.  Drie hoofdvoorkeuren voor aangeboden informatie: Via het zien, via het gehoor of via het ervaren. 1. Via het zien - Zij hebben echter veel baat bij schriftelijk voorlichtingsmateriaal, waarin alles zwart-op-wit staat, en kunnen dit voorgaand ook toepassen op hun eigen situatie.  Bij het aanleren van handelingen zijn ze vaak goed in staat om te imiteren wat de verpleegkundige voordoet. Ze blijven de handeling voor zich zien. 2. Via het gehoor - Geschreven informatie is voor hen al snel abstract, waardoor ze het vaak nauwelijks lezen. Mondelinge aanwijzingen of informatie wordt juist heel goed onthouden. Vaak zijn deze patiënten gevoelig voor hoe iets wordt gezegd. 3. Via het ervaren - Deze patiënten leren door te doen en te ervaren, vaak met vallen en opstaan. Ze kunnen zeer eigenwijs overkomen. Doorgaans zijn zij het meest gebaat bij een proef- of weekendverlof om te kijken hoe het thuis gaat, waardoor ze weten welke vaardigheden ze al dan niet beheersen of tegen welke problemen ze aanliepen. Wat kan de verpleegkundige hiermee?  Na informatie verstrekken op welke manier dan ook, vragen of de patiënt in zijn eigen woorden kan vertellen, wat er is gezegd. Zodat de verpleegkundige weet of het duidelijk is uitgelegd. Of in het geval van een instructie die thuis moet worden uitgevoerd: Vragen of de patiënt het kan uitvoeren en vragen wat en waarom hij/zij dit doet. 9.1.2 - Afstemming voorlichting tussen disciplines  Onduidelijkheden, tegenstrijdigheden en hiaten in de voorlichting aan patiënten voorkomen en signaleren en indien mogelijk oplossen.  Zorgpaden geven op een structurerende wijze aan welke specialisme op welke manier in de behandeling welke voorlichting geeft. 9.1.3 - Aandacht voor het relationele aspect?  Vertrouwensrelatie met de patiënt opbouwen. En niet alleen bezig zijn met het inhoudsniveau. 9.2 - Niveaus van voorlichting  Bij voorlichting is een viertal niveaus te onderscheiden. 1. Patiënten informatie 2. Patiënten instructie 3. Patiënten educatie 4. Patiënten begeleiding  Een advies wil zeggen dat de patiënt de keuze wordt geboden om het al dan niet op te volgen. 9.2.1 - Patiënten informatie  Het verschaffen van inlichtingen aan een patiënt (en diens naasten), waarbij het doel is hem te voorzien van relevante informatie, die hij nodig heeft om optimaal te kunnen functioneren, zowel op een afdeling als na ontslag. Onderzoek of ingrepen  Om tegenstrijdige informatie te voorkomen vraag je eerst of en wat de arts met betrekking tot het onderzoek of de ingreep al verteld heeft. Afhankelijk van wat de arts al verteld heeft, kun je de informatie verder toelichten.  Het is de taak van de arts om de patiënt te informeren over het doel van het onderzoek en/of de ingreep. Volledige informatie Volledige informatie omvat drie facetten, namelijk: 1. informatie over de procedures 2. informatie over gewaarwordingen - Deze informatie gaat over datgene wat de patiënt kan voelen, proeven, ruiken, horen en zien. 3. informatie over wat de patiënt zelf kan doen - deze informatie moet vooral concreet, en niet te algemeen of vaag zijn. Bijv. Tenen bewegen bij injectie in het been of ontspanningsoefeningen doen met de patiënt. 9.2.2 - Patiënten instructie  Uitvoeren van concrete handelingen  Systematisch aanleren van bepaalde vaardigheden.  Positief taalgebruik gebruiken  Laat de patiënt de handeling zien, en vraag of hij ook kan toelichten hoe, wat en waarom hij/zij dit zo doet. 9.2.3 - Patiënten educatie Het doel van patiënten educatie is: 1. Versterken van het ziekte-inzicht van de patiënt 2. Het bevorderen van zijn eigen mogelijkheden om hiermee om te gaan.  Het versterken van het ziekte-inzicht is een voorwaarde voor de patiënt om het verband te begrijpen tussen bepaald(e) gedrag(ingen) en het (op termijn) ontstaan van verdere gezondheidsschade.  Met het bevorderen van zijn mogelijkheden om hiermee om te gaan wordt bedoeld dat de patiënt leert zijn situatie zo veel mogelijk zelf te hanteren. De interventies zijn gericht op het motiveren van de patiënt om zijn mogelijkheden te onderzoeken en te mobiliseren. Het is belangrijk dat hij er elf van overtuigd is dat het beoogde en gewenste gedrag voor hem haalbaar en uitvoerbaar is. 9.2.4 - Patiënten begeleiding  Aan dit verwerkingsmodel ligt het rouwverwerkingsmodel van Kübler-Ross ten grondslag.  Het verwerkingsmodel omvat de volgende vier stadia: 1. Wanhoop en ontkenning van de ziekte 2. Loslaten van deze ontkenning 3. verlichting en herstel 4. Aanpassing en/of verergering van de (chronische) ziekte. Fase 1: Wanhoop en ontkenning  Verwerkingsvragen  In dit stadium is belangrijk dat de voorlichting feitenkennis, kort en gedoseerd in verschillende contactmomenten wordt aangeboden, omdat de emoties nog de boventoon voeren. Fase 2: Loslaten van de ontkenning en beeldvorming: consequenties van de ziekte  Ondanks dat de emoties in deze fase niet langer meer de boventoon voeren, wil dat nog niet zeggen dat de patiënt de diagnose heeft verwerkt. Dit vraagt meer tijd.  De patiënt is meer op gericht inzicht te krijgen.  Dat wil zeggen dat hij de feitenkennis kan toepassen in zijn situatie.  Behoefte aan voorlichting, dit kan ondersteund worden met brochures. Fase 3: Verlichting of herstel; controle over de ziekte  Aangezien de heftige emoties in deze fase getemperd zijn en de patiënt inmiddels inzicht heeft in zijn gezondheidsproblematiek, is hij emotioneel in staat om, indien nodig, vaardigheden aan te leren die voor zijn herstel of verlichting belangrijk zijn.  Belangrijk in deze fase is dat de patiënt ervaart dat hij controle krijgt over hoe om te gaan met de ziekte.  Sommige patiënten blijven echter zich hulpeloos en machteloos voelen. Voor de verpleegkundige betekent dit dat de beoogde doelen vooral beperkt moten blijven en met kleine stappen worden gerealiseerd. Fase 4: Aanpassing en/of verergering van een (chronische) ziekte.  In de fase is de patiënt doorgaans al met ontslag.  Voor de patiënt is het belangrijk om te weten hoe hij dan moet handelen of waar hij terecht kan.  In deze fase is het de bedoeling dat nieuw gedrag eigen gemaakt wordt: het wordt ‘gewoner’.  In deze fase hebben patiënten veel baat bij patiëntenverenigingen. Wanneer het niet lukt om alles thuis te realiseren, wordt er gekeken wat de oorzaken hiervan waren hoe dit in de toekomst veranderd kan wo